Bài viết | Khoa học

Tế bào rác và lão hóa – Phần 2: Tiêu diệt có mục tiêu: Senolytics

Tháng Tư 6, 2023

Cách giảm calo bằng cách nhịn ăn đã được giới thiệu ở phần 1 giúp loại bỏ Tế Bào Rác để trẻ hoá. Nhưng có nhiều người không chịu được cơn đói hành hạ hoặc những người không đủ thể lực để theo đuổi phương pháp khắc nghiệt này thì phải làm sao?

Tiến sĩ Sơn sẽ giới thiệu các phương pháp khác hiệu quả mà không “ép” cơ thể trong phần 2 này nhé.

Tiêu diệt có mục tiêu: Senolytics

Là phương pháp dùng một số chất có khả năng nhắm đích và tiêu diệt Tế Bào Rác bằng cách kích hoạt quá trình tự tiêu (autophagy) hoặc kích hoạt cơ chế tự sát tế bào (apoptosis). Một số chất senolytics đang được nghiên cứu bao gồm dasatinib và các hoạt chất tự nhiên quercetin, fisetin, resveratrol.

Dasatinib

Dasatinib là một loại thuốc được sử dụng chủ yếu để điều trị bệnh bạch cầu mạn tính (CML) và một số dạng bạch cầu cấp tính. Thuốc này hoạt động bằng cách ức chế các enzym protein tyrosine kinase, liên quan đến sự phát triển và sinh sản của tế bào bạch cầu bất thường. Trong những năm gần đây, Dasatinib cũng được nghiên cứu với khả năng làm giảm Tế Bào Rác trong cơ thể.

Dasatinib được coi là một senolytic, tức là có khả năng nhắm mục tiêu và tiêu diệt Tế Bào Rác. Các nghiên cứu trên động vật và tế bào cho thấy dasatinib có thể kích hoạt quá trình tự sát tế bào (apoptosis), giúp giảm sự tích tụ của chúng trong cơ thể.

Trong nghiên cứu lâm sàng đầu tiên ở người, dasatinib được kết hợp với quercetin, một chất chống oxy hóa tự nhiên, để điều trị cho 14 bệnh nhân xơ phổi vô căn (IPF), chủ yếu do Tế Bào Rác tích tụ gây ra và nếu không được điều trị sẽ dẫn đến tử vong.

Sau khi dùng ba ngày/tuần trong 3 tuần, 100% các bệnh nhân được cải thiện, một tín hiệu đáng khích lệ để giải quyết các căn bệnh liên quan đến lão hoá.

Lưu ý: Dasatinib là một loại thuốc mạnh có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn, hầu hết các nghiên cứu về dasatinib và tế bào lão hóa đến nay chủ yếu được thực hiện trên động vật và tế bào, chưa có đủ bằng chứng về sự an toàn của dasatinib trong việc điều trị lão hóa ở con người. Vì vậy việc sử dụng dasatinib để giảm Tế Bào Rác chỉ do Bác sĩ hoặc chuyên gia y tế chỉ định.

So với hoạt chất Dasatinib, nhóm 3 chất tự nhiên sau an toàn cho người tiêu dùng vì được thử nghiệm trên người ở nhiều thí nghiệm khác nhau.

Quercetin

Là một loại flavonoid tự nhiên trong nhiều loại rau củ quả như táo, hành tím, nho đỏ, bông cải xanh, trà và hạt dẻ. Quercetin đã từng được nghiên cứu với nhiều tác dụng như chống oxy hóa, kháng viêm và bảo vệ tim mạch và ức chế virus corona…

Quercetin còn được cho là một chất có khả năng tiêu diệt Tế Bào Rác toàn diện nhất vì bao gồm tất cả các yếu tố sau:

Kích hoạt quá trình tự sát tế bào (apoptosis),
Bật gen trường thọ Sirtuin 1, được cho là yếu tố điều chỉnh quá trình lão hóa của tế bào
Kháng viêm, hạ gốc tự do giúp bảo vệ các tế bào lành khỏi tổn thương do gốc tự do và các chất gây viêm, từ đó giảm nguy cơ hình thành Tế Bào Rác.
Kích hoạt HỆ MIỄN DỊCH để tăng khả năng thực bào giúp loại bỏ hiệu quả Tế Bào Rác.

Nhờ đó Quercetin có tác dụng cho những căn bệnh liên quan đến tuổi già như Alzheimer, Parkinson, tim mạch…

Fisetin

Fisetin cũng là một flavonoid tự nhiên, được tìm thấy trong dâu tây, táo, nho, hành và các loại hạt hướng dương. Fisetin cũng có vai trò là một senolytic, trên các nghiên cứu trên động vật và tế bào cho thấy fisetin có thể giúp giảm Tế Bào Rác hóa thông qua 3 cơ chế sau:

Kháng viêm, hạ gốc tự do
Kích hoạt quá trình tự sát tế bào (apoptosis).
Tăng cường chức năng ty thể (mitochondria) giúp hạn chế sự hình thành Tế Bào Rác

Resveratrol

Resveratrol là một chất chống oxy hóa tự nhiên, được tìm thấy trong nhiều loại trái cây và đặc biệt là trong rượu vang đỏ. Resveratrol được biết đến với nhiều lợi ích sức khỏe tiềm năng, bao gồm cải thiện sức khỏe tim mạch và tăng tuổi thọ. Resveratrol đã được nghiên cứu rộng rãi để chống lão hoá đặc biệt là hạn chế Tế Bào Rác (senescent cells) nhờ những cơ chế sau:

Kích hoạt Gen trường thọ sirtuins: giúp sửa chữa DNA, bảo vệ tế bào. Sirtuins đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn sự lão hóa tế bào và giảm sự tích tụ của Tế Bào Rác.
Giảm viêm, hạ gốc tự do: bảo vệ các tế bào lành khỏi tổn thương do viêm và gốc tự do gây ra nên giúp giảm sự hình thành của Tế Bào Rác.
Tăng cường chức năng ty thể (mitochondria)